บทบาทของกรมสนธิสัญญาและกฎหมายในการร่วมพัฒนากฎหมายระหว่างประเทศในกรอบการประชุมสมัชชาใหญ่แห่งสหประชาชาติ และคณะกรรมการ ๖ (กฎหมาย)

สมัชชาใหญ่แห่งสหประชาชาติ (United Nations General Assembly: UNGA) เป็นหนึ่งในหกองค์กรหลักขององค์การสหประชาชาติ^๑  ประกอบด้วยสมาชิกทั้งหมดขององค์การสหประชาชาติจำนวน ๑๙๓ ประเทศ มีอำนาจหน้าที่ในการอภิปรายประเด็นปัญหาต่างๆ ภายในขอบเขตของกฎบัตรสหประชาชาติ และทำคำแนะนำไปยังสมาชิกขององค์การสหประชาชาติหรือคณะมนตรีความมั่นคงแห่งสหประชาชาติ ทั้งในเรื่องการธำรงไว้ซึ่งสันติภาพและความมั่นคงระหว่างประเทศ การลดอาวุธ กรณีพิพาทระหว่างประเทศ การส่งเสริมความร่วมมือระหว่างประเทศในด้านการเมือง และสนับสนุนพัฒนาการก้าวหน้าของกฎหมายระหว่างประเทศ (progressive development of international law) และการประมวลกฎหมาย (codification) ส่งเสริมความร่วมมือระหว่างประเทศทางเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม การศึกษาและอนามัย และช่วยเหลือด้านสิทธิมนุษยชนและอิสรภาพพื้นฐานโดยไม่เลือกปฏิบัติ นอกจากนี้ ยังดูแลเรื่องงบประมาณและการบริหารองค์การสหประชาชาติ ซึ่งการประชุมสมัยสามัญของ UNGA จะเริ่มตั้งแต่กลางเดือนกันยายนเป็นต้นไป

เนื่องจากภารกิจที่มีความหลากหลาย UNGA จึงได้จัดตั้งคณะกรรมการหลักขึ้น ๖ คณะ รับผิดชอบประเด็นที่แตกต่างกัน ดังนี้ 
คณะกรรมการ ๑ - การลดอาวุธและความมั่นคงระหว่างประเทศ 
คณะกรรมการ ๒ - เศรษฐกิจ การเงิน และการพัฒนา  
คณะกรรมการ ๓ - สังคม สิทธิมนุษยชน มนุษยธรรมและวัฒนธรรม
คณะกรรมการ ๔ - การเมืองพิเศษและการปลดปล่อยอาณานิคม
คณะกรรมการ ๕ – การบริหารจัดการและงบประมาณ
คณะกรรมการ ๖ – กฎหมาย

คณะกรรมการ ๖ (กฎหมาย) เป็นเวทีที่เปิดโอกาสให้ผู้แทนรัฐสมาชิกองค์การสหประชาชาติได้ร่วมอภิปรายและหารือในประเด็นกฎหมายระหว่างประเทศที่อยู่ในความสนใจของรัฐสมาชิก คณะกรรมการ ๖ จะจัดการประชุมประจำปีในห้วงระหว่างต้นเดือนตุลาคมถึงต้นเดือนพฤศจิกายนของทุก ๆ ปี

ประเด็นกฎหมายระหว่างประเทศที่มีการหารือในการประชุมคณะกรรมการ ๖ มีทั้งประเด็นที่หารือต่อเนื่องกันเป็นประจำทุกปี อาทิ มาตรการเพื่อขจัดการก่อการร้ายสากล หลักนิติธรรม ขอบเขตและการบังคับใช้หลักเขตอำนาจสากล โครงการช่วยเหลือในการเรียน การสอน การเผยแพร่และการเพิ่มพูนความสำคัญ ของกฎหมายระหว่างประเทศ และประเด็นที่มีการหารือทุก ๆ ๒ หรือ ๓ ปี อาทิ การคุ้มครองบุคคลในกรณีภัยพิบัติ การขับไล่คนต่างด้าว ผลของการขัดกันทางอาวุธต่อสนธิสัญญา และความรับผิด ขององค์การระหว่างประเทศ นอกจากนี้ ยังมีกลไกอื่นของ UNGA ที่ทำหน้าที่พัฒนากฎหมายระหว่างประเทศและต้องเสนอรายงานให้คณะกรรมการ ๖ พิจารณาเป็นประจำทุกปี คือ คณะกรรมาธิการกฎหมายระหว่างประเทศ (International Law Commission – ILC) และคณะกรรมาธิการกฎหมายการค้าระหว่างประเทศ (United Nations Commission on International Trade Law – UNCITRAL)

คณะกรรมาธิการกฎหมายระหว่างประเทศ (International Law Commission: ILC) มีบทบาทสำคัญในการส่งเสริมให้เกิดหลักนิติธรรม และความเป็นอันหนึ่งอันเดียวของหลักการและระบบกฎหมายระหว่างประเทศ โดยผลงานของ ILC มีส่วนช่วยผลักดันให้เกิดการอภิปรายและเจรจาจัดทำอนุสัญญาระหว่างประเทศในประเด็นกฎหมายระหว่างประเทศที่สำคัญ ๆ อาทิ กฎหมายสนธิสัญญา ความคุ้มกันทางทูตและทางกงสุล ความรับผิดของรัฐ  โดย ILC จะเสนอรายงานประจำปี ข้อแนะนำ และร่างข้อบท (draft articles/ principles/guidelines) ในประเด็นกฎหมายระหว่างประเทศต่าง ๆ ต่อสมัชชาใหญ่แห่งสหประชาชาติผ่านที่ประชุมคณะกรรมการ ๖ ทั้งนี้ ILC เป็นองค์กรย่อย หรือที่เรียกว่า subsidiary organ ของสมัชชาใหญ่แห่งสหประชาชาติ อันประกอบด้วยสมาชิกที่ได้รับการยอมรับว่าเป็นผู้มีความสามารถด้านกฎหมายระหว่างประเทศจำนวน ๓๔ คน จาก ๕ ภูมิภาค โดยจัดตั้งขึ้นตั้งแต่ปี ค.ศ. ๑๙๔๗ เพื่อทำหน้าที่เป็นกลไกขับเคลื่อนภารกิจด้านการประมวลและพัฒนาการก้าวหน้าของกฎหมายระหว่างประเทศตามข้อ ๑๓ (เอ) ของกฎบัตรสหประชาชาติ

นอกเหนือจากการส่งคำตอบต่อแบบสอบถามของ ILC แล้ว การกล่าวถ้อยแถลงของผู้แทนรัฐสมาชิกเกี่ยวกับประเด็นกฎหมายระหว่างประเทศต่างๆ ในการประชุมคณะกรรมการ ๖ ในระเบียบวาระเรื่อง “รายงานการดำเนินการของ ILC” จะช่วยทำให้ ILC ได้รับทราบแนวปฏิบัติของรัฐ (State Practice) ในประเด็นกฎหมายระหว่างประเทศนั้น ๆ ซึ่งจะเป็นประโยชน์แก่งานประมวลกฎหมายจารีตประเพณี และการพัฒนาการก้าวหน้าของกฎหมายระหว่างประเทศ ของ ILC ต่อไป

กรมสนธิสัญญาและกฎหมาย กระทรวงการต่างประเทศ มีบทบาทสำคัญในการขับเคลื่อนการพัฒนากฎหมายระหว่างประเทศที่เกี่ยวข้องกับผลประโยชน์ของประเทศไทยในกรอบของคณะกรรมการ ๖ อาทิ การเข้าร่วมการประชุมและกล่าวถ้อยแถลงในประเด็นที่ไทยให้ความสำคัญ การเข้าร่วมพิจารณาจัดทำข้อมติของสมัชชาใหญ่แห่งสหประชาชาติเพื่อส่งเสริมบทบาทและรักษาผลประโยชน์ของไทย การติดตามการอภิปรายในประเด็นต่าง ๆ เพื่อนำมาประกอบการกำหนดท่าทีที่เหมาะสมของไทยในประเด็นกฎหมายระหว่างประเทศที่อยู่ระหว่างการหารือ โดยกรมสนธิสัญญาและกฎหมายจะส่งผู้แทนเข้าร่วมการประชุมใหญ่ของสมัชชาใหญ่แห่งสหประชาชาติ และการประชุมคณะกรรมการ ๖ (กฎหมาย) เป็นประจำทุกปี ระหว่างเดือนกันยายนถึงเดือนธันวาคมของทุกปี ซึ่งประเทศไทยจะนำประเด็นข้อกฎหมายระหว่างประเทศในกรอบสหประชาชาติไปพัฒนาในกรอบภูมิภาค ในระดับทวิภาคีและในระดับประเทศต่อไป

* * * * * * * * * *

กลุ่มวิชาการและสารสนเทศกฎหมายระหว่างประเทศ
เผยแพร่: วันที่ ๓ พฤศจิกายน ๒๕๖๔
เพิ่มเติมข้อมูลล่าสุด : ๑๖ พฤศจิกายน ๒๕๖๔

^๑ ตามข้อ ๗ ของกฎบัตรสหประชาชาติ องค์กรหลักขององค์การสหประชาชาติประกอบด้วย สมัชชาใหญ่ คณะมนตรี ความมั่นคง คณะมนตรีเศรษฐกิจและสังคม คณะมนตรีภาวะทรัสตี ศาลยุติธรรมระหว่างประเทศ และสำนักเลขาธิการ

ระเบียบวาระที่ ๘๗  "การคุ้มครองบุคคลในเหตุการณ์ภัยพิบัติ (Protection of persons in the event of disasters)"

• การกล่าวถ้อยแถลงของผู้แทนไทยในที่ประชุมคณะกรรมการ ๖ (กฎหมาย) ดูรายละเอียด
• ถ้อยแถลง (Statement) ของฝ่ายไทย แสดงมุมมองด้านกฎหมายระหว่างประเทศและท่าทีของไทยต่อร่างข้อบทของคณะกรรมาธิการกฎหมายระหว่างประเทศ (International Law Commission - ILC) ว่าด้วยการคุ้มครองบุคคลในเหตุการณ์ภัยพิบัติ (Draft Articles on Protection of Persons in the Event of Disasters) ดูถ้อยแถลงฉบับเต็ม
• ร่างข้อบทของคณะกรรมาธิการกฎหมายระหว่างประเทศว่าด้วยการคุ้มครองบุคคลในเหตุการณ์ภัยพิบัติ ดูรายละเอียด

ระเบียบวาระที่ ๘๒ "รายงานผลการประชุมสมัยที่ ๗๒ ของคณะกรรมาธิการกฎหมายระหว่างประเทศ (Report of the International Law Commission on the work of its seventy-second session)"

• การกล่าวถ้อยแถลงของผู้แทนไทยในที่ประชุมคณะกรรมการ ๖ (กฎหมาย)
  • การปกป้องชั้นบรรยากาศ (Protection of the Atmosphere) และการใช้สนธิสัญญาเป็นการชั่วคราว (Provisional application of treaties) ดูถ้อยแถลงฉบับเต็ม
  • ความคุ้มกันของเจ้าหน้าที่ของรัฐจากเขตอำนาจทางอาญาของศาลต่างประเทศ (Immunity of State officials from foreign criminal jurisdiction) และการเพิ่มสูงขึ้นของระดับน้ำทะเล (Sea-level rise) ดูถ้อยแถลงฉบับเต็ม
  • หลักการทั่วไปของกฎหมาย (General Principles of Law) ดูถ้อยแถลงฉบับเต็ม
• ILC's Text of the Draft Guidelines on the Protection of the Atmosphere See more 
• ILC's Text of the Guide to Provisional Application of Treaties See more 

ระเบียบวาระที่ ๘๑ "โครงการช่วยเหลือแห่งสหประชาชาติในการเรียน การสอน การเผยแพร่และการเพิ่มพูนความสำคัญของกฎหมายระหว่างประเทศ (United Nations Programme of Assistance in the Teaching, Study, Dissemination and Wider Appreciation of International Law)"

• การกล่าวถ้อยแถลงของผู้แทนไทยในที่ประชุมคณะกรรมการ ๖ (กฎหมาย) ดูรายละเอียด
  • ถ้อยแถลง (Statement) ดูถ้อยแถลงฉบับเต็ม
  • ข้อมูลเพิ่มเติมสำหรับโครงการฝึกอบรมหลักสูตรกฎหมายระหว่างประเทศสำหรับภูมิภาคเอเชีย-แปซิฟิกของสหประชาชาติ ซึ่งไทยเป็นเจ้าภาพมาแล้ว 7 ครั้ง คลิก
  • ห้องสมุดโสตทัศนูปกรณ์กฎหมายระหว่างประเทศของสหประชาชาติ (UN Audiovisual Library of International Law)  คลิก

ระเบียบวาระที่ ๘๕ เรื่องหลักนิติธรรมในระดับประเทศและระหว่างประเทศ (The rule of law at the national and international levels)

• การกล่าวถ้อยแถลงของผู้แทนไทยในที่ประชุมคณะกรรมการ ๖ (กฎหมาย) ดูรายละเอียด
  • ถ้อยแถลง (Statement) ดูถ้อยแถลงฉบับเต็ม